Υφυπουργείο Πολιτισμού

Είναι με βαθιά συγκίνηση που βρίσκομαι σήμερα εδώ στον ιερό ετούτο ναό, λίγα μόλις χιλιόμετρα μακριά από το συρματόπλεγμα που κρατά την πατρίδα μας μοιρασμένη, από το συρματόπλεγμα που μεγαλώνει την απόσταση με την πεδιάδα της κατεχόμενής μας Μόρφου. Μια πεδιάδα στην πλατωσιά του απέραντου, με πανόραμα τη θάλασσα, τα ποτάμια και τα ρυάκια, τους λεμονανθούς και πορτοκαλεώνες.

Μαζευτήκαμε σήμερα για να μνημονεύσουμε τα τέκνα της Μόρφου, με πρωτοβουλία του Δήμου, της Ιεράς Μητρόπολης Μόρφου και της ΟΕΛΜΕΚ, ανακαλώντας ταυτόχρονα στη μνήμη μας την κατεχόμενη γη μας. Μνημονεύουμε τον διανοούμενο και οραματιστή Λουκή Ακρίτα ο οποίος ήταν από του Μόρφου και έγινε πανελλήνιος. Τον πνευματικό εκείνο άνθρωπο που πέρασε από το μετερίζι της δημοσιογραφίας και του συγγραφέα - λογοτέχνη, στην πλευρά της πολιτικής, υπηρετώντας με το έργο του όλο τον ελληνισμό σε Κύπρο και Ελλάδα. Μαζί με τον Λουκή Ακρίτα, η κατεχόμενη Μόρφου μνημονεύει σήμερα, μακριά από την αγκάλη της, και τα άξια τέκνα της, τους διατελέσαντες Δημάρχους και τους Δημοτικούς Συμβούλους. Τους μνημονεύουμε και τους τιμούμε για το έργο τους αλλά και για τις προσπάθειές τους να μεταλαμπαδεύσουν την ιστορία, τις παραδόσεις και την ταυτότητα του τόπου τους στις επόμενες γενεές.

Κύριες και κύριοι,
Οι ρίζες μας είναι πολύ βαθιές. Έχουμε μια χρυσή κληρονομιά από την οποία δεν έχουμε καμφθεί, ούτε παραιτηθεί, ούτε συμβιβαστεί με τα τετελεσμένα της τουρκικής κατοχής.
Στη διαχρονική ομιλία του το 1964, σε μια εποχή πολυτάραχη για την ιστορία του νησιού –που σημαδεύτηκε από τις διακοινοτικές ταραχές– ο Λουκής Ακρίτας, στους εορτασμούς της ηρωικής Εξόδου του Μεσολογγίου, διαπλέκει τους αέναους αγώνες του Μεσολογγίου και της Κύπρου. Συνδέει τη θυσία των ελεύθερων πολιορκημένων με αυτή των ηρώων της νήσου. Συνδέει την Έξοδο με τον αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού. Και εκφωνεί στον ιστορικό του λόγο τα ακόλουθα: «Εκεί, στον μείζονα προμαχώνα του ελληνισμού όπου η πατρίδα μας, η Λευτεριά, αντικρίζει από ένα φράχτη –μια διαχωριστική γραμμή– την τυραννία. Θαρρείς, πως η πολιορκία του Μεσολογγίου συνεχίζεται μέσα στα βάθη του χρόνου». Και συνεχίζει: «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι της Κύπρου, ζωσμένοι τα άρματα, που δεν διαφέρουν και πολύ από καριοφίλια και τις πιστόλες της Φρουράς, όρθιοι στο μετερίζι του γένους, ξαναστήνουν το Μεσολόγγι κατάντικρυ στις στρατιές της Ανατολής…».
Ο Λουκής Ακρίτας, γόνος της κωμόπολης της Μόρφου, αφού ολοκληρώνει τις γυμνασιακές του σπουδές υπηρετεί ως δάσκαλος στη Μόρφου, στο Πραστειό του Κελλακιού και στη Σύγκραση. Η αγάπη του για την Ελλάδα και η ανάγκη του για πνευματική και εθνική ελευθερία τον οδηγούν να κάνει ένα μεγάλο άλμα. Το καλοκαίρι του 1930 φεύγει από την Κύπρο με δύο συστατικές επιστολές παραμάσχαλα και με αποσκευές τα όνειρά του για να μετάσχει στο ελληνικό γίγνεσθαι. Σύντομα κατάφερε να συνδέσει το όνομά του με το εθνικό, πνευματικό και πολιτικό κέντρο του Ελληνισμού.
Παρά τις δυσκολίες δεν άργησε να διακριθεί σε διάφορους τομείς. Στην αρχή με τη γραφίδα του κερδίζει τη δημοσιογραφία, ενώ ακολούθως διαπρέπει ως λογοτέχνης και συγγραφέας. Άγνωστος μέχρι εκείνη την εποχή, κατακτά τη δική του θέση στη γενιά του 1930, που άφησε βαθιά τα σημάδια της στη νεοελληνική λογοτεχνία.

Ο Αλβανικός πόλεμος τον βρίσκει μάχιμο στρατιώτη στα βουνά. Τις εμπειρίες του από το μέτωπο θα τις αποτυπώσει στο μυθιστόρημα του «Αρματωμένοι», μια από τις καλύτερες λογοτεχνικές συνεισφορές για την περίοδο του πολέμου.
Στη διάρκεια της κατοχής, βρίσκεται στην αντίσταση, ηγούμενος μιας ομάδας δημοσιογράφων και διανοούμενων. Αργότερα είχε την τιμή να είναι μέλος της τριμελούς επιτροπής «Απελευθέρωσης», αντιπροσωπεύοντας την κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου στην Ελλάδα. Στο μεταξύ εκδίδει τη δική του παράνομη αντιστασιακή εφημερίδα «Καθημερινά Νέα», η οποία συνεχίζει την έκδοσή της και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Ο πόλεμος, η κατοχή, μα και μετά ο εμφύλιος, ήταν η μαγιά που φούσκωσαν και διαμόρφωσαν ακόμη περισσότερο το φρόνημα, την ιδεολογία, αλλά και τους προσανατολισμούς του. Ο Λουκής μετά την απελευθέρωση δεν ήταν απλά ο εκδότης μιας εφημερίδας, ούτε μόνο μέτοχος σε κάποιες στιγμές της ιστορίας της Ελλάδας. Με όλη του τη δράση διαμόρφωσε τη μοναδική, αγωνιστική, πολιτική και πνευματική του προσωπικότητα και αναδείχθηκε σε μαχητή και καθοδηγητή. Και ενώ παλαιότερα απέρριψε προτάσεις εμπλοκής στην πολιτική, αποφασίζει να υπηρετήσει τον τόπο μέσα από τη δύναμη και το βήμα που η πολιτική μπορεί να συνεισφέρει.

Το Σεπτέμβρη του 1951 εκλέγεται πρώτος βουλευτής Αθηνών, κατί που αποδεικνύει πως ο λαός ήξερε και αναγνώριζε το έργο του. Ως βουλευτής υπήρξε ο πρώτος που διατύπωσε το αίτημα για την αυτοδιάθεση της Κύπρου, και ο πρώτος που θέτει το Κυπριακό στα Ηνωμένα Έθνη. Το Κυπριακό ήταν ένα από τα θέματα που τον απασχολούσε και αναδείκνυε συχνά μέσα από όλες του τις ιδιότητες.
Μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1963, έσπευσε στην Κύπρο για να ζήσει από κοντά τον αγώνα των συμπατριωτών του και να μεταφέρει τα μηνύματα της συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη Μακάριο και στον κυπριακό λαό. Το 1964, διορισμένος πλέον από τον Γεώργιο Παπανδρέου ως Υπουργός Παιδείας, εκπληρώνει τις παλιές του φιλοδοξίες να αφιερώσει εαυτόν στην ελληνική παιδεία και πνευματική αναγέννηση του έθνους, και κάνει τομές και μεταρρυθμίσεις.
Αυτός ήταν ο Λουκής Ακρίτας: ο δάσκαλος, ο λογοτέχνης, ο πολιτικός και ο αληθινός πατριώτης από τη Μόρφου, ο οποίος έφυγε πολύ νωρίς από τη ζωή το 1965 σε ηλικία 57 ετών, στερώντας από την Κύπρο και την Ελλάδα ένα φλογερό αγωνιστή, σπουδαίο διανοητή και στοχαστή. To παιδί από του Μόρφου που ήξερε τι σημαίνει ελληνισμός και μιλούσε πάντοτε με μόνο εφόδιο το αίσθημα της εθνικής ευθύνης.

Κύριες και κύριοι,
Η κατεχόμενη κωμόπολη της Μόρφου μέχρι την κατάληψή της το 1974 υπήρξε φυτώριο ανθρώπων της εκπαίδευσης, της τέχνης και του πολιτισμού όπως ο Λουκής Ακρίτας. Άξιοι σκαπανείς του πολιτισμικού, εκπαιδευτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι της κωμόπολης ήταν και οι διατελέσαντες Δήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι της Μόρφου, των οποίων το μνημόσυνο τελείται σήμερα. Οι αείμνηστοι Ιωάννης Κυριακίδης, Κωστής Γεωργιάδης, Ιωσήφ Χειμωνίδης, Ερατοσθένης Ιερείδης, Πολύκαρπος Νικολόπουλος, Πολύκλειτος Ιακωβίδης, Αντρέας Χαραλάμπους, Χριστάκης Χριστοφίδης, Άντης Παντελίδης, Αντρέας Φρυδάς και Χαράλαμπος Πίττας, οι οποίοι με τη άοκνη συμπαράσταση των μελών των Δημοτικών Συμβουλίων δημιούργησαν μια παράδοση, για την οποία οι δημότες της κωμόπολης δικαιούνται να είναι υπερήφανοι. Οι οποίοι διατήρησαν την αξιοζήλευτη πολιτισμική φυσιογνωμία ακόμη και μετά, στους δύσκολους καιρούς της προσφυγιάς.

Κύριες και κύριοι,
Αυτό που καθορίζει τη δική μας αποστολή είναι να διαφυλάξουμε ό,τι μας κληροδότησαν οι αιώνες και η ιστορία του Μόρφου του χθες και του σήμερα. Έτσι τιμούμε τον Λουκή Ακρίτα, τους Δημάρχους και Δημοτικούς Συμβούλους: διατηρώντας την ελπίδα και τον αγώνα μάχιμο για να ξαναδούμε την κωμόπολη της Μόρφου και την κατεχόμενη γη μας.
Εκπροσωπώντας την Κυβέρνηση και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας θέλω να μεταφέρω ότι, συναισθανόμενοι το βάρος της ιστορικής μας ευθύνης, πορευόμαστε με βασική επιδίωξη την επανένωση της πατρίδας μας, εξαντλώντας κάθε προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση. Μπαίνουμε σε μια νέα περίοδο για το Κυπριακό με ειλικρινή πολιτική βούληση, για να συμβάλουμε εποικοδομητικά, μέσα και από την ανάληψη και άλλων πρωτοβουλιών, προκειμένου να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για άμεση επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των αρχών και του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η πρόσφατη απόφαση για τον διορισμό απεσταλμένης του Γενικού Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, μετά από τις επίμονες προσπάθειες του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, αφήνει περιθώρια ελπίδας πως θα υπάρξει εποικοδομητική και παραγωγική συζήτηση, η οποία θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για επανέναρξη των συνομιλιών από εκεί που έμειναν το 2017 στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας.

Αυτή θεωρείται υπό τις περιστάσεις και τις δυσκολίες που υπήρχαν στο εθνικό ζήτημα –εξαιτίας του παρατεταμένου αδιεξόδου – ως μια πολύ θετική εξέλιξη. Η ελπίδα είναι πως έτσι θα δημιουργηθεί το κλίμα για επανέναρξη ενός ουσιαστικού διαλόγου που μοναδικό στόχο θα έχει μια βιώσιμη, οριστική επίλυση του Κυπριακού στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, με πολιτική ισότητα ευθυγραμμισμένη με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες.

Κύριες και κύριοι,
Η δικαίωση του αγώνα μας για λευτεριά θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα και όλους τους διατελέσαντες Δήμαρχους και Δημοτικούς Συμβούλους της αγαπημένης Μόρφου. Παντοτινή μας ευχή το επόμενο μνημόσυνό τους να τελεστεί σε ελεύθερη γη.
Αιωνία ας είναι η μνήμη τους και η ευγνωμοσύνη όλων μας για την προσφορά τους.

28/01/2024

Πληροφορίες Επικοινωνίας