 Εκτύπωση
Η Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς της UNESCO, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1972 από την Γενική Συνδιάσκεψη της UNESCO, έχει επικυρωθεί μέχρι στιγμής από 188 Κράτη Μέλη, γεγονός που την καθιστά την πιο ευρέως αναγνωρισμένη διεθνή συνθήκη για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η Σύμβαση προωθεί την καταγραφή, προστασία και συντήρηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς που θεωρείται εξαιρετικά σημαντικής αξίας για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Βασική αποστολή της αποτελεί ο καθορισμός της παγκόσμιας αυτής κληρονομιάς, με τη δημιουργία ενός καταλόγου από χώρους των οποίων η «εξέχουσα οικουμενική αξία» πρέπει να προφυλαχτεί για ολόκληρη την ανθρωπότητα και η διασφάλιση της προστασίας των χώρων αυτών με την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων εθνών.
Η Κυπριακή Δημοκρατία επικύρωσε τη Σύμβαση το 1975, αναλαμβάνοντας έτσι δέσμευση για την από κοινού προστασία με τα υπόλοιπα Κράτη Μέλη των χώρων Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Υπήρξε επίσης ένα από τα πρώτα Κράτη Μέλη της Σύμβασης που κατάφερε να περιληφθούν χώροι και μνημεία της στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομίας.
Μέχρι στιγμής η Κύπρος έχει τρείς εγγραφές:
Η πρώτη εγγραφή έγινε το 1980 και αφορά στην Πάφο περιλαμβάνοντας τη σημερινή Κάτω Πάφο (αρχαία Νέα Πάφος) και την κοινότητα των Κουκλιών (αρχαία Παλαίπαφος). Η εγγραφή της Πάφου έγινε σύμφωνα με τα κριτήρια (iii) και (vi) όπως πιο κάτω:
Κριτήριο (iii): Τα αρχαιολογικά κατάλοιπα και των δύο χώρων είναι μεγάλης αρχαιότητας. Κάποια από αυτά, όπως ο Ναός της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο, χρονολογούνται στον 12ο αιώνα π.X. Τα ψηφιδωτά της Νέας Πάφου είναι ιδιαίτερα σπάνια και περιλαμβάνονται ανάμεσα στα καλύτερα δείγματα στον κόσμο. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα των οικιών, των λουτρών, του θεάτρου, των βασιλικών, των κάστρων και των λαξευτών περίστυλων τάφων αποδεικνύουν τις εξαιρετικές αρχαιολογικές και ιστορικές αξίες του αρχαίου κόσμου και αποτελούν κλειδί για την κατανόηση της αρχαίας αρχιτεκτονικής, τρόπου ζωής και νόησης.
Κριτήριο (vi): Η παγκόσμια θρησκευτική και πολιτιστική σημασία της λατρείας της Αφροδίτης, τοπικής θεάς της γονιμότητας της Πάφου, η οποία εξελίχθηκε στην παγκόσμια θεά του έρωτα και της ομορφιάς, αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός το οποίο συνεισφέρει στην εξέχουσα αξία αυτών των χώρων.
Η δεύτερη εγγραφή έγινε το 1985 και περιελάμβανε αρχικά εννέα Βυζαντινές και Μεταβυζαντινές τοιχογραφημένες εκκλησίες της οροσειράς του Τροόδους, με την προσθήκη μιας δέκατης εκκλησίας το 2001. Η εγγραφή των δέκα τοιχογραφημένων εκκλησιών της οροσειράς του Τροόδους έγινε σύμφωνα με τα κριτήρια (ii), (iii) και (vi) όπως πιο κάτω:
Κριτήριο (ii): Παρόλο που δεν μπορεί να τεκμηριωθεί η ύπαρξη άμεσης επίδρασης, κατά το 12ο αιώνα υπήρξε μια στενή σχέση μεταξύ της ζωγραφικής τέχνης στην Κύπρο και της Δυτικής χριστιανικής τέχνης (στυλιστικές σχέσεις υπάρχουν στην περίπτωση των τοιχογραφιών στο Νικητάρι και εικονογραφικές σχέσεις στην περίπτωση των τοιχογραφιών στα Λαγουδερά). Έτσι, υπάρχουν όντως κάποιες απαντήσεις στο πολύ πολύπλοκο ερώτημα σχετικά με τους δεσμούς μεταξύ ανατολικής και δυτικής χριστιανικής τέχνης. Αυτές οι απαντήσεις βρίσκονται στα ίδια τα κυπριακά μνημεία, τα οποία προηγούνται της εγκαθίδρυσης του Λουζινιανικού Βασιλείου της Κύπρου, που υπήρξε θεμελιώδης σύνδεσμος στις καλλιτεχνικές ανταλλαγές μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Κριτήριο (iii): Οι τοιχογραφίες της περιοχής του Τροόδους παρέχουν μια εξέχουσα μαρτυρία για τον Βυζαντινό πολιτισμό κατά την περίοδο των Κομνηνών, η οποία είναι εμφανής κυρίως στα τοιχογραφημένα σύνολα στο Νικητάρι και στα Λαγουδερά. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην πρώτη περίπτωση όπου το όνομα Αλέξης Κομνηνός αναφέρεται σε κτητορική επιγραφή, οι τοιχογραφίες εκτελέσθηκαν από Κωνσταντινουπολίτες ζωγράφους, και στη δεύτερη περίπτωση οι τοιχογραφίες εκτελέσθηκαν κατά την περίοδο της πτώσης του Ισαάκιου Κομνηνού από την εξουσία και της πώλησης της Κύπρου στον Guy de Lusignan.
Κριτήριο (iv): Οι εκκλησίες της οροσειράς του Τροόδους αποτελούν ένα καλοδιατηρημένο παράδειγμα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής της υπαίθρου κατά την Βυζαντινή περίοδο. Ο εξαιρετικός εσωτερικός γραπτός τους διάκοσμος έρχεται σε αντίθεση με την απλότητα της κατασκευής τους. Μόνο οι τελευταίοι μεταβυζαντινοί ζωγράφοι, με το πιο επαρχιώτικο στυλ που τους χαρακτηρίζει, βρίσκονται κάποιες φορές σε αρμονία με την παραδοσιακή αυτή αρχιτεκτονική.
Η τρίτη εγγραφή της Κύπρου έγινε το 1998 και αφορά στο Νεολιθικό οικισμό της Χοιροκοιτίας. Η εγγραφή της Χοιροκοιτίας έγινε σύμφωνα με τα κριτήρια (ii), (iii) και (vi) όπως πιο κάτω:
Κριτήριο (ii): Κατά την Προϊστορική περίοδο, η Κύπρος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην μετάδοση του πολιτισμού από την Εγγύς Ανατολή στον ευρωπαϊκό χώρο.
Κριτήριο (iii): Η Χοιροκοιτία είναι ένας εξαιρετικά καλοδιατηρημένος αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος προσέφερε και θα εξακολουθήσει να προσφέρει, επιστημονικά δεδομένα μεγάλης σημασίας για την εξάπλωση του πολιτισμού από την Ασία στην περιοχή της Μεσογείου.
Κριτήριο (iv): Τόσο τα κατάλοιπα που έχουν ανασκαφεί όσο και ο μη ανεσκαμμένος χώρος της Χοιροκοιτίας δείχνουν καθαρά τις αρχές της μόνιμης εγκατάστασης στο μεσογειακό χώρο αλλά και πέραν αυτού.
|